Black Friday co roku przyciąga tłumy łowców promocji. Tegoroczne święto zakupów przypadnie w piątek 28 listopada. Część sklepów rozpoczęła jednak wyprzedaże już na początku miesiąca, stopniowo rozszerzając ofertę o kolejne obniżki. Konsumenci mogą liczyć na przeceny w elektronice, modzie, AGD i produktach codziennego użytku. Eksperci jednak przypominają, że warto śledzić realne ceny i weryfikować oferty przed dokonaniem zakupu.

Czym jest Black Friday?

Black Friday, czyli Czarny Piątek, to dziś jedno z kluczowych wydarzeń zakupowych w roku i nieoficjalny sygnał, że rusza przedświąteczny maraton zakupów. 

Jego korzenie sięgają lat 60. W USA, kiedy to sklepy zaczęły kusić klientów dużymi obniżkami tuż po Święcie Dziękczynienia, aby rozkręcić sprzedaż przed Bożym Narodzeniem. Z czasem jednodniowa akcja przerodziła się w pełnowymiarowy sezon promocji.

Dziś Black Friday to już nie tylko piątek - wiele sieci wydłuża wyprzedaże na kilka dni, cały tydzień, a niektóre nawet na cały listopad. Formalnie najważniejszym momentem pozostaje jednak sam Czarny Piątek, po którym następują Black Weekend oraz finał całego cyklu, czyli Cyber Monday, przypadający w tym roku 1 grudnia.

Czarny Piątek przypada co roku na pierwszy piątek po obchodzonym w USA Święcie Dziękczynienia, a więc najczęściej jest to czwarty piątek listopada.

Czarny kolor oznacza zysk w handlu

Termin „czarny” nabrał dużego znaczenia w handlu, ponieważ dla wielu sklepów czas wyprzedaży po Święcie Dziękczynienia, był momentem, kiedy ich księgi finansowe przechodziły z „czerwonego” (straty) na „czarne” (zyski). W efekcie „czarny” przestał kojarzyć się negatywnie i stał się symbolem rekordowych obrotów oraz rozpoczęcia najważniejszego sezonu sprzedażowego w roku.

Jak przygotować się do zakupów?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zachęca, aby do zakupów na Black Friday podejść z planem, a nie pod wpływem impulsu.

W praktyce oznacza to, że najpierw warto przygotować listę rzeczy, których naprawdę potrzebujemy, następnie ustalić realny budżet, a dopiero potem przeglądać promocje – przekazuje nam Bartosz Klimczuk z UOKiK.

Pomaga też proste pytanie zadane samemu sobie: czy naprawdę tego potrzebuję, czy tylko reaguję na agresywny przekaz marketingowy – dodaje.

UOKiK informuje także, że warto porównywać ceny w kilku miejscach, zwracać uwagę na warunki promocji, zasady dostawy, terminy i warunki zwrotu przed dokonaniem zakupu.

Podczas zakupów trzeba zachować ostrożność

Przed rozpoczęciem zakupowego maratonu warto pamiętać o kilku zasadach, które pozwolą uniknąć marketingowych pułapek i realnie skorzystać z obniżek.

Bardzo częstym przypadkiem, jak podaje UOKiK, są sytuacje, w których marka najpierw podnosi ceny produktów, aby następnie ogłosić spektakularną obniżkę, podczas gdy realna korzyść dla konsumenta jest niewielka.

Problemem bywa również nieprawidłowe lub nieczytelne informowanie o przecenach – konsument widzi wielkie hasła o rabatach, ale dopiero po dokładnym wczytaniu się w komunikat okazuje się, że rzeczywista zniżka jest dużo mniejsza albo obwarowana dodatkowymi warunkami – informuje nas Bartosz Klimczuk.

UOKiK przestrzega, że w sprzedaży internetowej coraz częściej stosuje się tzw. dark patterns, czyli zwodnicze elementy interfejsu mające skłonić użytkownika do decyzji korzystnych dla sprzedawcy. Należą do nich m.in. resetujące się zegary promocyjne, komunikaty o rzekomych „ostatnich sztukach” niezwiązane z realnym stanem magazynu oraz automatycznie zaznaczone dodatkowe usługi czy droższa forma dostawy. Dlatego warto zastanowić się, przed dokonaniem zakupu.

Szczególną ostrożność zalecamy przy ofertach pochodzących spoza Unii Europejskiej – przed zakupem trzeba sprawdzić dane przedsiębiorcy, kraj siedziby, czas dostawy i zasady reklamacji. Jeżeli informacje o firmie są niepełne lub sprzeczne, lepiej zrezygnować z transakcji – apeluje do klientów UOKiK.

Podobnie w przypadku odroczonych płatności, przed skorzystaniem z usługi „kup teraz, zapłać później” warto dokładnie sprawdzić jej koszty i uczciwie ocenić, czy w kolejnych miesiącach rzeczywiście będzie nas stać na spłatę zobowiązań – dodaje.

Warto znać swoje prawa

W czasie wyprzedaży łatwo skupić się na okazjach, a przeoczyć to, co przysługuje nam jako konsumentom. UOKiK podaje nam najważniejsze zasady, o których warto pamiętać:

• Reklamacja przysługuje także na produkty przecenione - obniżka nie ogranicza odpowiedzialności sprzedawcy.

• Niezgodność towaru z umową (od 2023 r.): 2 lata odpowiedzialności sprzedawcy, 14 dni na odpowiedź, brak reakcji = uznanie reklamacji.

• Wyjątek: nie zareklamujesz wady, o której sprzedawca jasno poinformował przy przecenie (np. rysa), ale inne wady - tak.

• Zwroty w sklepach stacjonarnych: zależą od polityki sklepu; prawo do reklamacji wadliwego towaru zawsze obowiązuje.

• Zakupy online: 14 dni na odstąpienie od umowy bez podawania przyczyny, z wyjątkami (m.in. produkty personalizowane, szybko psujące się, higieniczne po otwarciu).

• Reklamacje online: obowiązują takie same zasady niezgodności towaru z umową jak w sklepach stacjonarnych.

Skargi rosną wraz z promocjami

Jak informuje Bartosz Klimczuk z UOKiK, okres Black Friday, Black Week czy Black Month zawsze przynosi zwiększoną liczbę skarg dotyczących promocji i sposobu komunikowania obniżek. Jednak po wprowadzeniu obowiązku pokazywania najniższej ceny z 30 dni przed promocją spadła liczba skarg na fikcyjne obniżki.

Nie oznacza to jednak, że problem zniknął. Nadal analizujemy zgłoszenia dotyczące nieczytelnych etykiet cenowych, skomplikowanych promocji, które trudno zrozumieć, oraz stosowania technik wywierania nadmiernej presji na konsumentach, zwłaszcza w internecie. W okresie intensywnych wyprzedaży nasza uwaga jest szczególnie wyostrzona – dodaje Klimczuk.

Wzmożona kontrola

UOKiK wraz z Inspekcją Handlową monitoruje rynek przez cały rok, natomiast w okresie Black Friday i przedświątecznego szczytu zakupowego szczególnie uważnie przygląda się dużym akcjom promocyjnym.

Prowadzone są kontrole zarówno w sklepach stacjonarnych, jak i internetowych, obejmujące między innymi prawidłowość oznaczania cen, sposób prezentowania obniżek, zgodność ceny przy półce z ceną przy kasie oraz przejrzystość komunikatów kierowanych do konsumentów – informuje Bartosz Klimczuk.

UOKiK prowadzi intensywne działania edukacyjne – przygotowuje poradniki, komunikaty i kampanie informacyjne, zachęcając konsumentów do rozsądnego korzystania z promocji, sprawdzania cen oraz zgłaszania nieuczciwych praktyk.

Jak przekazuje Klimczuk, celem UOKiK jest to, aby także w czasie najbardziej intensywnych wyprzedaży roku konsumenci mieli dostęp do rzetelnej informacji i nie dali się „zrobić na MEGA szaro”.

fot. Freepik