Nie każde dziecko, które unika wystąpień publicznych lub wstydzi się rozmawiać z rówieśnikami, jest po prostu nieśmiałe. Czasem za takimi zachowaniami kryje się silny, utrwalony lęk przed oceną, który może przerodzić się w poważne zaburzenie – lęk społeczny. Wiele dzieci cierpi w milczeniu, bo odczuwane przez nich objawy mylone są z brakiem pewności siebie lub buntem. Tymczasem wczesne rozpoznanie i pomoc mogą zapobiec rozwojowi poważnych problemów.

Co to jest lęk społeczny i czym różni się od zwykłej nieśmiałości?

Lęk społeczny, nazywany też fobią społeczną, to przewlekły i nasilony strach przed oceną, krytyką lub ośmieszeniem w sytuacjach społecznych. Dziecko z tym zaburzeniem przeżywa ogromne napięcie w kontaktach z innymi, boi się mówić, odpowiadać na lekcjach czy rozmawiać z nieznajomymi.

W przeciwieństwie do nieśmiałości, która może być cechą temperamentu, lęk społeczny utrudnia codzienne funkcjonowanie – wpływa na naukę, relacje i poczucie własnej wartości. Objawy nie znikają z wiekiem, lecz pogłębiają się, jeśli dziecko nie otrzyma wsparcia.

Zaburzenia lękowe najczęściej ujawniają się w okresie dojrzewania, choć pierwsze objawy mogą pojawić się już w szkole podstawowej. Presja wyników, porównywanie się w mediach społecznościowych i strach przed oceną wzmacniają to zaburzenie.

Jeśli rodzic ma wątpliwości, powinien wybrać się z dzieckiem do psychiatry, psychologa lub psychoterapeuty, który wykona test na stany lękowe oraz inną niezbędną diagnostykę. Jeśli specjalista stwierdzi u dziecka zaburzenia lękowe, warto od razu rozpocząć terapię, aby zapobiec pogłębieniu problemu.

Objawy lęku społecznego – zachowania, które rodzic może błędnie interpretować

Dziecko z lękiem społecznym często unika sytuacji, w których mogłoby zostać ocenione. Pojawia się strach przed wystąpieniami publicznymi, odpowiedziami ustnymi czy rozmowami z rówieśnikami. Często tłumaczy to złym samopoczuciem lub brakiem chęci.

Objawy fizyczne obejmują: pocenie się, drżenie rąk, czerwienienie, bóle brzucha lub głowy przed szkołą. Dziecko może izolować się, mieć gorsze wyniki w nauce i rezygnować z aktywności. Rodzice nierzadko odbierają to jako lenistwo, choć w rzeczywistości to objawy stanów lękowych.

Zaburzenia lękowe nie mijają same wraz z wiekiem. Bez pomocy mogą się pogłębiać – prowadzić do wycofania i depresji, dlatego warto reagować wcześnie i skonsultować się z psychologiem.

Jak wspierać dziecko z lękiem społecznym w domu i w szkole?

Najważniejsze, by dziecko czuło się rozumiane i akceptowane. W domu warto stworzyć bezpieczną przestrzeń, w której może otwarcie mówić o swoich emocjach. Zamiast naciskać, lepiej słuchać i pytać: „Co najbardziej Cię stresuje?”, „Jak mogę Ci pomóc, gdy tak się czujesz?”.

Należy unikać zawstydzania czy porównywania z innymi. Zmuszanie do publicznych wystąpień lub stwierdzenia w stylu „musisz się przełamać” mogą tylko zwiększyć napięcie.

Ważna jest także współpraca ze szkołą – rozmowa z nauczycielami o trudnościach dziecka pozwoli dostosować sposób oceniania lub formy aktywności. Dziecko z zaburzeniami lękowymi potrzebuje czasu i wsparcia, by poczuć się pewniej w grupie.

Wizyta u psychologa lub psychoterapeuty pomoże rodzicom zrozumieć, jak reagować w trudnych sytuacjach i jak rozmawiać o emocjach. Specjalista może zaproponować terapię, która stopniowo zmniejszy lęk i poprawi funkcjonowanie w relacjach.

Jak wygląda terapia lęku społecznego?

W Gedeon Medica leczenie stanów lękowych prowadzone jest przez zespół specjalistów – psychologa, psychoterapeutę i psychiatrę dziecięcego. Terapia pomaga zrozumieć mechanizm zaburzeń, rozpoznawać emocje i stopniowo odzyskiwać pewność siebie.

Wykorzystywane są techniki poznawczo-behawioralne oraz terapia rodzinna, która uczy bliskich, jak wspierać dziecko bez oceniania. Cały proces dostosowany jest do wieku i wrażliwości młodej osoby.

Jeśli Twoje dziecko od dłuższego czasu unika kontaktu z innymi lub reaguje silnym lękiem na sytuacje społeczne, warto skonsultować się ze specjalistą. Wczesna diagnoza zwiększa szansę na pełne wyleczenie i spokojne dorastanie.

 

Źródła:

Nitka-Siemińska A., Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2014, 8(1), 37-43. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/37816/26730

Zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży – artykuł przeglądowy w portalu MP.pl. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/psychiatria/81304,zaburzenia-lekowe-u-dzieci-i-mlodziezy