Zamiast dzwonków – czas z rodziną. Zamiast klasówek – kurs językowy w Anglii. Dla wielu rodziców edukacja domowa to nie kaprys, lecz świadomy wybór. Coraz więcej rodzin w Polsce wybiera tę formę nauczania. W rozmowie z dyrektor Szkół Benedykta, Teresą Moskal sprawdzamy, jak naprawdę wygląda codzienność rodzin w edukacji domowej, jakie mity warto obalić i dlaczego coraz więcej rodziców decyduje się przejąć odpowiedzialność za naukę swoich dzieci. To opowieść o wolności, elastyczności i rozwijaniu skrzydeł

Na czym polega edukacja domowa w praktyce?

Jeżeli szukamy prostej, najkrótszej odpowiedzi, definicji edukacji domowej w pigułce, to możemy stwierdzić, że jest to alternatywa dla szkoły, w której dzieci i młodzież uczą się pod okiem swoich rodziców, opiekunów i edukatorów. Jak sama nazwa mówi edukacja w domu, czyli w rodzinie, a nie w szkole. Jednak taka definicja nie oddaje całego uroku i pełnego spektrum możliwości, z jakich korzysta uczeń dzięki tej formie nauczania. Po pierwsze dlatego, że w domu podstawa programowa i czas zajęć nie tworzą sztywnego planu jak w tradycyjnej szkole. Takiej nauki nie trzeba koniecznie prowadzić w domu, można ją uzupełniać podróżami, które kształcą, wizytami w muzeach, czy na łonie natury. Można poświęcić dużo więcej czasu na pasje i hobby, zajęcia dodatkowe, harcerstwo. Często z tego rodzaju edukacji korzystają młodzi sportowcy i artyści, którzy nie mogliby połączyć codziennych ćwiczeń z szkolnym planem zajęć. Jeśli rodzina wywiązuje się z tego warunku, pozostałe aspekty kształcenia i wychowania młodego człowieka pozostają w gestii rodziców.

Jakie motywacje najczęściej mają rodzice, którzy decydują się na edukację domową? Czy to bardziej kwestie światopoglądowe, organizacyjne, czy edukacyjne?

Szkoły Benedykta tworzą przestrzeń otwartą i bezpieczną dla uczniów i rodzin o różnych przekonaniach, w naszej społeczności znaleźli swoje miejsce wyznawcy prawie wszystkich religii. Nie ma w tym niczego zaskakującego, edukacja domowa daje dużą wolność i często rodziny, w których wiara, niezależnie jaka, pozostaje ważną częścią życia decydują się na uczenie swoich dzieci w domu, by jednocześnie z programem szkolnym przekazywać im też fundamentalne wartości i zasady.

Jednak wolność, o której tu mówimy dotyczy wszystkich w edukacji domowej. W Szkołach Benedykta to tylko część tego co proponujemy naszej społeczności. Rodzicom, którym zależy, by wychować dziecko w duchu katolickim, Szkoły Benedykta idą z pomocą. Dzieciom i młodzieży proponujemy cotygodniową katechezę, którą prowadzimy online. Jest to szczególnie dogodne dla uczniów ED, ponieważ często podróżują, mieszkają w odległych miejscach, albo mają bardzo napięte harmonogramy. Dzięki prowadzeniu katechezy w trybie zdalnym dajemy szansę wszystkim zainteresowanym, by wzięli w niej udział.

Co więcej specjalnie dla dzieci w wieku komunijnym organizujemy przygotowanie do przyjęcia sakramentów Pierwszej Spowiedzi oraz Komunii Świętej, w które angażujemy całe rodziny, bowiem bliskość rodziców jest bardzo ważna dla całościowej formacji 9 latków.

Dalej, trzeba dodać, że organizując wyjazdy dla naszych uczniów, zarówno wyjazdy do zaprzyjaźnionego Nadbużańskiego ośrodka edukacji ekologicznej w Broku dla tych najmłodszych jak i trochę starszych uczniów, jak i młodzieżowe wyjazdy zagraniczne, jeżeli tylko podczas takiego wyjazdu wypada niedziela zapewniamy naszym uczniom możliwość wzięcia udziału w mszy świętej. W ośrodku w Broku znajduje się kaplica, a podczas wyjazdów zagranicznych mieliśmy już okazje uczestniczyć w mszach na przykład w Wielkiej Brytanii, czy Hiszpanii.

Jakie formy kontaktu i integracji ze szkołą mają uczniowie w edukacji domowej? Spotkania, warsztaty, konsultacje?

W Szkołach Benedykta przykładamy dużą wagę do wszechstronnego rozwoju naszych uczniów i nie tylko. Przez cały rok oferujemy różnorodne wyjazdy adresowane do różnych grup wiekowych oraz całych rodzin naszych uczniów. Możemy wyróżnić wyjazdy zagraniczne, te dotyczą naszej młodzieży, zapraszamy na nie uczniów szkół podstawowych od klasy 7 oraz licealistów. Zagranicą uczymy się języków obcych podczas zorganizowanych kursów językowych pod okiem nauczycieli, posługujących się tymi językami jako ojczystymi, a co równie istotne pozwalamy uczniom naszych szkół nasiąkać kulturą danego kraju. Uczestnicy tych wyjazdów są zakwaterowani u gospodarzy, zwykłych rodzin, które przyjmują uczniów pod swój dach na czas wyjazdu. Dzięki temu rozwiązaniu, język jest utrwalany nie tylko podczas lekcji, ale także w domu, co zwiększa skuteczność kursu. Ponadto, każdego dnia kursu, po zajęciach lekcyjnych organizowane są wycieczki, podczas których prezentowana jest kultura, miasta, gastronomia i zwyczaje w kraju docelowym. Tego rodzaju kurs językowy szczególnie odpowiada edukacji domowej. Wiele osób w ED stawia na efektywność, uczniowie często cieszą się, że pracując swoim tempem, przyswajają wiedzę w szybszym tempie, niż ma to miejsce w standardowej szkole. Między innymi dlatego kurs, podczas którego szybciej mogą przyswajać wiedzę, podoba się osobom zdecydowanym, by skutecznie nauczyć się nowego języka.

Wyjazdy zagraniczne to nie jedyne wyjazdy szkolne w Szkołach Benedykta. Szkoły bardzo blisko współpracują z Nadbużańskim Ośrodkiem Edukacji Ekologicznej w Broku. Ten nowoczesny obiekt położony w Puszczy Białej, nad Bugiem pozwala oderwać się od świata i poczuć bliskość natury. Takie wyjazdy to nie jedynie ucieczka od cywilizacji. Za każdym razem program wyjazdu pozwala dowiedzieć się czegoś nowego, nauczyć nowych umiejętności, lepiej poznać siebie i rówieśników. Proponujemy uczniom ofertę zajęć, które często są odpowiedzią na ich pytania, albo wymagania współczesnego świata. Czasami są to zajęcia na zewnątrz, na przykład z zakresu surwiwalu i buszkraftu, innym razem pod okiem psychologów uczestnicy wyjazdu poznają techniki skutecznego uczenia albo wyciszenia. Jeszcze innym razem, podczas praktycznych zajęć technicznych samodzielnie wykonują drewniane domki dla ptaków, albo rękodzieło.

Jaką ofertę opieki merytorycznej, dydaktycznej i wychowawczej mają Państwo dla uczniów uczących się w domu?

Oferujemy kompleksowe wsparcie dla uczniów realizujących obowiązek szkolny poza szkołą, obejmujące aspekty merytoryczne, dydaktyczne i wychowawcze. Nasza propozycja jest dostosowana do indywidualnych potrzeb ucznia i wspiera zarówno proces nauki, jak i rozwój osobisty.

Jak wygląda proces egzaminowania uczniów uczących się w domu? Czy dzieci mogą się do niego wcześniej przygotować przy wsparciu nauczycieli?

Zacznijmy od tego, że egzaminy w Szkołach Benedykta są przeprowadzone raz w roku zgodnie z obowiązującymi przepisami czyli w formie pisemnej i ustnej. Terminy egzaminów ustalane są indywidualnie z rodzicami i uczniem. Egzaminy stanowią podstawę promocji do kolejnej klasy.

Dzieci uczące się w domu mogą przygotować się do egzaminów przy wsparciu nauczycieli. Oferujemy różne formy pomocy w tym materiały edukacyjne: udostępniamy uczniom i rodzicom materiały pomocnicze, takie jak przykładowe testy, listy zagadnień do opracowania.

Ponadto proponujemy różnego typu zajęcia dodatkowe i konsultacje gdzie nauczyciele omawiają trudne zagadnienia.

W jaki sposób Szkoły Benedykta budują wspólnotę uczniów edukacji domowej i ich rodzin? Jakie inicjatywy temu służą?

Angażujemy całe rodziny podczas tak zwanych „Zjazdów Rodzin w Broku” realizujemy programy pozwalające się integrować naszej społeczności oraz wymieniać doświadczeniami. Podczas takich szczególnych zjazdów nasi młodsi uczniowie mają szansę na zajęcia zorganizowane w grupie rówieśniczej, a jednocześnie nie muszą rozdzielać się z rodzicami i rodzeństwem, zarówno tym starszym jak i młodszym.

Jakie są najczęstsze mity dotyczące edukacji domowej?

Edukacja domowa, choć zyskuje na popularności, wciąż otoczona jest wieloma mitami. Oto najczęstsze z nich:

1. Dzieci w edukacji domowej nie mają kontaktu z rówieśnikami tzw. Brak socjalizacji.

Rodzice sami organizują spotkania z innymi rodzinami edukującymi domowo, dzieci uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych, kółkach zainteresowań, sportach itp. Socjalizacja może być nawet bardziej zróżnicowana niż w tradycyjnej szkole. Zaś w naszych szkołach korzystają z proponowanych form kontaktu.

2. Rodzice muszą być nauczycielami we wszystkich przedmiotach

Rodzice pełnią raczej rolę koordynatorów procesu nauczania. Korzystają z gotowych programów, podręczników, korepetycji, platform edukacyjnych, zajęć online lub stacjonarnych z nauczycielami specjalistami.

      3. Dzieci uczące się w domu mają gorsze wyniki

Wielu uczniów uczących się w domu osiąga bardzo dobre wyniki na egzaminach. Tempo nauki jest dostosowane do dziecka, co pozwala na głębsze zrozumienie materiału i szybsze postępy w wybranych dziedzinach. Potwierdziła to również przeprowadzona w naszych szkołach kontrola Kuratorium Oświaty.

Czy uważa Pani, że edukacja domowa to przyszłość, a nie tylko alternatywa? Jak zmienia się jej postrzeganie w społeczeństwie?

Świetne pytanie! Moim zdaniem edukacja domowa zdecydowanie ma potencjał, by stać się czymś więcej niż tylko alternatywą — może być ważnym elementem przyszłości edukacji, choć oczywiście nie zastąpi całkowicie tradycyjnego systemu szkolnego.

Coraz bardziej doceniamy indywidualne tempo i styl uczenia się dziecka, a edukacja domowa pozwala to w pełni wykorzystać. Możliwość dostosowania czasu i miejsca nauki jest ogromnym atutem w świecie, gdzie praca i życie są coraz bardziej mobilne. Dostęp do nowoczesnych platform edukacyjnych, kursów online i zasobów cyfrowych ułatwia prowadzenie nauki w domu na wysokim poziomie. Rodziny szukają rozwiązań, które pozwalają lepiej łączyć naukę z rozwojem emocjonalnym i społecznym dziecka.

Wiele krajów i społeczności zaczyna traktować edukację domową poważniej, tworząc ramy prawne i wspierając rodziny w tym modelu. Dzięki sukcesom absolwentów edukacji domowej i lepszemu zrozumieniu tego systemu, zmienia się stereotypowe myślenie — nie jest już kojarzona wyłącznie z izolacją czy brakiem kompetencji.

Jakie ciekawe historie uczniów edukacji domowej utkwiły Pani w pamięci? Może ktoś osiągnął sukces lub rozwija pasję dzięki tej wolności?

Mam kilka takich inspirujących historii uczniów edukacji domowej, które pokazują, jak wielki potencjał drzemie w tej formie nauki dzięki elastyczności i indywidualnemu podejściu.

Programista, który zaczął tworzyć aplikacje już jako nastolatek

Jedno z dzieci uczących się w domu od najmłodszych lat miało pasję do komputerów i programowania. Dzięki swobodzie wyboru tempa i treści nauki mogło poświęcić więcej czasu na rozwijanie swoich umiejętności kodowania. W efekcie już w liceum stworzyło kilka własnych aplikacji i zdobyło stypendium na renomowany kurs programowania.

Michał z pasją do biologii

Jeden z uczniów edukacji domowej miał okazję spędzać dużo czasu na obserwacjach przyrody i badaniach procesu gnicia pomidora, zamiast siedzieć w ławce. Dzięki temu rozwijał swoją wiedzę praktyczną i prowadził własne badania. Obecnie studiuje medycynę. Ponadto stworzył Kurs organizacji czasu i produktywności.

Sportowcy i artyści

Tu jest ich sporo: piłkarze, siatkarze, pływacy, tancerze, baletnice, aktorzy. I mogła bym wymieniać i wymieniać.

Wszystkie te historie pokazują, że edukacja domowa nie tylko daje swobodę, ale i realne możliwości rozwijania pasji i talentów w sposób dopasowany do dziecka. Wolność wyboru i elastyczność mogą przełożyć się na naprawdę spektakularne efekty.

Teresa Moskal, wicedyrektor Szkół Benedykta