Dziś, 17 lipca odbyła się konferencja prasowa poświęcona zbliżającym się 70. urodzinom Pałacu Kultury i Nauki. Spotkanie, które rozpoczęło się od powitania przez Katarzynę Osowiecką i Dorotę Zmarzlak, przedstawiło fascynującą historię tego symbolicznego budynku, od jego kontrowersyjnych początków po współczesne funkcje. Ujawniono także szczegóły jubileuszowych obchodów, które odbędą się 22 lipca na Placu Centralnym, zapraszając mieszkańców i turystów do wspólnego świętowania

Historia Budowy i Przedwojenne Marzenia

Budowa Pałacu Kultury i Nauki rozpoczęła się w 1951 roku z politycznej inicjatywy Józefa Stalina, która miała ugruntować radziecką dominację w powojennej Warszawie. Choć Związek Radziecki w kwietniu 1945 roku zadeklarował pomoc w odbudowie stolicy, odpowiedź dotycząca wieżowca nadeszła dopiero po sześciu latach. W 1951 roku Wiaczesław Mołotow, pytając naczelnego architekta Warszawy, Józef Sigalina, o wieżowiec podobny do moskiewskich, de facto narzucił decyzję o budowie.

Co ciekawe, przed wojną warszawscy urbaniści marzyli o przekształceniu miasta w metropolię na wzór Nowego Jorku, planując budowę "Wieży Niepodległości" w stylu Art Deco z radiostacją i tarasem widokowym. Wojna przerwała te plany, ale propozycja Sowietów, w pewnym sensie, była realizacją tych przedwojennych ambicji.

Mit o Zniszczeniu Warszawy przez Pałac

Istnieje powszechny mit, że Pałac Kultury zburzył znaczną część Warszawy i zniszczył życie w jej centrum. W rzeczywistości, na miejscu obecnego pałacu przed wojną stało około 160-170 kamienic, tętniących życiem sklepów i restauracji. Jednakże, nie była to reprezentacyjna część miasta – brakowało w niej bruku i kanalizacji. Już przed wojną urbaniści planowali "oczyszczenie" tego obszaru i stworzenie bardziej otwartej przestrzeni, na przykład w ramach planu regulacyjnego z 1931 roku. Zniszczenia wojenne ułatwiły powrót do tych koncepcji.

Architektura i Projekt

Głównym architektem Pałacu był Lew Rudniew, znany z projektu Uniwersytetu Moskiewskiego. Rudniew czerpał inspiracje z architektury amerykańskiej, szczególnie z Manhattanu Municipal Building w Nowym Jorku, co widać w proporcjach i rozwiązaniach górnej części pałacu. Budynek miał być "socjalistyczny w treści" i "narodowy w formie". Zespół Rudniewa objechał Polskę, zbierając dokumentację architektoniczną. W pałacu można odnaleźć liczne odniesienia do polskiej architektury, na przykład Sala Kongresowa nawiązuje do Barbakanu Krakowskiego, kasetonowe sufity do Wawelu, a attyki do krakowskich Sukiennic.

Budowa i Wykonanie

Budowa pałacu trwała zaledwie 3 lata i 80 dni, co było niezwykle krótkim terminem. Przy projekcie pracowało kilka tysięcy robotników, w tym połowa to robotnicy radzieccy. Chociaż Pałac często nazywany jest "prezentem" od Związku Radzieckiego, jego budowa wymagała znacznego wkładu finansowego i ludzkiego ze strony Polski. Mimo że większość specjalistów pochodziła ze Związku Radzieckiego, tysiące polskich rzemieślników i artystów (np. stolarze, twórcy żyrandoli) również brało udział w realizacji detali. Ciekawostką jest, że Pałac miał być niższy, ale polscy architekci poprosili o podwyższenie go do 237 metrów z iglicą, z zastrzeżeniem, że nie może przekroczyć wysokości podobnego budynku w Moskwie, który mierzył 240 metrów. Do budowy użyto około 30 milionów cegieł i 180 000 ton stali. Do dziś w Pałacu funkcjonuje własna stolarnia, dbająca o meble i stolarkę.

Emocje i Percepcja Społeczna

Od samego początku Pałac Kultury budził silne, często negatywne emocje, będąc postrzeganym jako symbol radzieckiej dominacji. Frustracja była zrozumiała, ponieważ Pałac powstawał w czasie, gdy ponad 80% Śródmieścia Warszawy było zniszczone, a w 1955 roku prawie 40% miasta nadal leżało w ruinach, z ogromnym brakiem mieszkań, szpitali czy szkół.

Obecnie emocje są w większości pozytywne. Dla wielu warszawiaków Pałac Kultury i Nauki to miejsce związane z dzieciństwem, istotny punkt orientacyjny i miejsce spotkań. Jest to również cenny przykład architektury socrealistycznej, unikatowy w skali, choć czasem określany jako zabytek o "trudnej urodzie" lub "obłędzie stylów".

Pałac w Kulturze i Liczbach

Budowie Pałacu towarzyszyła intensywna propaganda komunistyczna. 21 lipca 1955 roku nastąpiło uroczyste przekazanie budynku stronie polskiej. Na wystawie pamiątek można zobaczyć między innymi pozłacane nożyczki użyte do przecięcia wstęgi podczas otwarcia. Po 1989 roku Pałac nadal fascynuje w kulturze, będąc tematem filmów, publikacji i gadżetów. Jest to architektoniczny gigant: 237 metrów wysokości z iglicą, 3288 pomieszczeń, około 30 milionów cegieł i 180 000 ton stali.

Współczesne Funkcje i Znaczenie

Na 30. piętrze znajduje się taras widokowy, który rocznie odwiedza około 900 000 gości. Z tarasu można podziwiać całą panoramę Warszawy. Od 2000 roku na szczycie Pałacu widnieje zegar milenijny. Od 18 lat Pałac jest również uznanym zabytkiem.

Pałac Kultury i Nauki to dziś ważny punkt na mapie miasta i prężny ośrodek kultury. Mieści w sobie trzy teatry – Teatr Dramatyczny, Teatr Studio oraz Teatr Szóste Piętro, jedno z lepszych kin studyjnych w Warszawie, Muzeum Ewolucji, Muzeum Techniki oraz Pałac Młodzieży. Budynek wpisuje się w projekt "Nowe Centrum Warszawy" rozpoczęty w 2018 roku, mający na celu przekształcenie przestrzeni miejskiej i oddanie jej pieszym. Planowana jest również modernizacja Parku Świętokrzyskiego. Trwają prace nad remontem Sali Kongresowej.

Po zakończeniu konferencji prasowej z okazji 70. urodzin Pałacu Kultury i Nauki, uczestnicy konferencji mieli możliwość skorzystania z trzech tematycznych wycieczek, prowadzonych przez ekspertów. Celem było przedstawienie zarówno historycznego, jak i współczesnego znaczenia obiektu oraz jego otoczenia.

• Wystawa pamiątek: Zwiedzanie tej części poprowadził Jerzy Kopytowski, pracownik zarządu Pałacu Kultury i Nauki. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z bogatą historią budynku poprzez unikalne eksponaty i archiwalne materiały.
• Wnętrza Pałacu: Tę trasę poprowadził Krzysztof Mordyński, doktor nauk humanistycznych i specjalista w dziedzinie warszawianistyki. Podczas wycieczki przedstawiono architekturę i funkcje kluczowych sal, w tym imponującej Sali Marmurowej i Ratuszowej, podkreślając ich znaczenie historyczne i użytkowe.
• Pałac z zewnątrz i Plac Centralny: Zwiedzanie tej części poprowadził Michał Lejko, pełnomocnik prezydenta miasta stołecznego Warszawy. Skupiono się na perspektywie zewnętrznej Pałacu oraz jego integracji z koncepcją "Nowego Centrum Warszawy", a także na roli Placu Centralnego jako przestrzeni publicznej i miejsca wydarzeń.

70. Urodziny Pałacu Kultury i Nauki – Program Uroczystości 22 Lipca

• Godzina 12:00: Rozpocznie się strefa rodzinna z licznymi atrakcjami dla dzieci, młodzieży i całych rodzin. W projekt zaangażowane są praktycznie wszystkie dzielnice Warszawy, a także spółki miejskie i sponsorzy. Celem jest podkreślenie, że Pałac jest miejscem dla całej Warszawy, otwartym dla gości z całej Polski i świata. Wydarzenia będą miały charakter piknikowy, oferując atrakcje kulturalne, sportowe i rekreacyjne.
• Godzina 17:00: Planowany jest uroczysty toast, który poprowadzi dziennikarz Maciej Orłoś wraz z Katarzyną Osowiecką. Nie zabraknie również poczęstunku tortem.
• Wieczorne atrakcje: Po torcie odbędą się koncerty zespołów - zagrają m.in. Brass Federacja, Beat Back, Menele i Wszyscy Byliśmy Harcerzami,, a następnie Silent Disco, które zapewni niezapomnianą zabawę.

fot.Alicja Jaryczewska